ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ ΤΟΝ ΛΟΡΔΟ ΒΥΡΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ

του Πάνου Τριγάζη*

«Κληρονομικοί δεσμώτες, δε γνωρίζετε πώς πρέπει

Όσοι λευτεριά ζητούνε αυτοί οι ίδιοι να χτυπήσουν!»

Λόρδος Βύρων

Έχει αξία σήμερα να θυμόμαστε το κίνημα των φιλελλήνων; Τι έχει να πει ο Μπάιρον στον 21^ο αιώνα; Χρειαζόμαστε έναν σύγχρονο φιλελληνισμό;

Τιμώντας την Επανάσταση του 1821, καλό είναι να μην απουσιάζουν τέτοια ερωτήματα. Πολύ περισσότερο φέτος που πολλά κρίνονται από τη διεθνή αλληλεγγύη για την έξοδο της χώρας μας από τη βαθειά οικονομική κρίση, ενώ τιμούμε και τα 200 χρόνια από το πρώτο ταξίδι του Λόρδου Βύρωνα στην Ελλάδα.

Καλό είναι να θυμόμαστε ότι ο Λόρδος Βύρων υπήρξε γνήσιος φιλέλληνας, όχι μόνο επειδή θαύμαζε την κλασική Ελλάδα, αλλά και διότι ο αγώνας των Ελλήνων ήταν έκφραση των γενικότερων αντιλήψεων και ιδεών του υπέρ της δικαιοσύνης και της ελευθερίας. «Υπήρξε ο ποιητής - γράφει ο Μ.-Β. Ραΐζης- που κατέκρινε την αυθαιρεσία και την απανθρωπιά των τυράννων που καταπίεζαν και ποδοπατούσαν τους αδύναμους συνανθρώπους τους, ενώ κολάκευαν ή προσκυνούσαν τους ισχυρούς».

Την ώρα που οι εργαζόμενοι της Ελλάδας και της Ευρώπης δοκιμάζονται από την οικονομική κρίση και την μονόπλευρη λιτότητα, αξίζει να επισημανθεί ότι η πρώτη  ομιλία του Μπάιρον  από το βήμα της Βουλής των Λόρδων, στις 27 Φεβρουαρίου 1812, ήταν εναντίον νόμου για την επιβολή της θανατικής ποινής στους εξεγερμένους κλωστοϋφαντουργούς του  Νότιγχαμ που κατέστρεφαν τις μηχανές, αντιδρώντας με αυτόν τον τρόπο στις διαδικασίες εκμηχάνισης της παραγωγής, που τους οδηγούσαν στην ανεργία και στην εξαθλίωση.

«Αυτοί οι άνθρωποι -είπε στην ομιλία του ο Μπάιρον- ήταν έτοιμοι να σκάψουν αλλά το φτυάρι βρισκόταν σε άλλα χέρια... Τα ίδια τους τα μέσα για να ζήσουν τους είχαν αφαιρεθεί. Όλες οι άλλες δουλειές είχαν ήδη δοθεί αλλού και οι υπερβολές τους, όσο και να τις αποδοκιμάζει ή να τις καταδικάζει κανείς, δεν θα έπρεπε να μας προκαλούν έκπληξη...

Άραγε, δεν υπάρχουν αρκετές ποινές θανάτου στους νόμους μας; Δεν υπάρχει αρκετό αίμα στον ποινικό μας κώδικα; Αυτός ο φουκαράς που λιμοκτονεί και αψήφησε τις ξιφολόγχες σας θα τρομάξει από τις αγχόνες σας;»

Επισκεπτόμενος την Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, από τον Σεπτέμβρη του 1809 ως τον Απρίλη του 1811, ο Λόρδος Βύρων περιηγήθηκε την Ήπειρο, τη Ρούμελη, την Αττική και την Πελοπόννησο, γράφοντας ποιήματα και υμνώντας τον αρχαίο πολιτισμό, αλλά παροτρύνοντας και σε εξέγερση τους υπόδουλους Έλληνες.  Ανέβηκε και στην Ακρόπολη όπου έγινε μάρτυρας της λεηλασίας του Παρθενώνα από τον Λόρδο Έλγιν, τον οποίο κατήγγειλε στις στροφές 10-15 του ποιήματός του «Το Προσκύνημα του Τσάϊλντ Χάρολντ» και ιδιαίτερα με το ποίημα «Η Κατάρα της Αθηνάς», για την πράξη του να αποσπάσει «ό,τι Γότθος, Τούρκος, Χρόνος είχε αφήσει».

Το δεύτερο (και τελευταίο) ταξίδι του Λόρδου Βύρωνα στην Ελλάδα άρχισε από την Κεφαλονιά όπου έφθασε την 1^η Αυγούστου 1823, αποφασισμένος να αγωνιστεί για την ελευθερία και την αναγέννηση της Ελλάδας.

Σε λιγότερο από ένα μήνα (27-12-1823) αναχώρησε για το Μεσολόγγι, όπου αποβιβάστηκε και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό και τιμές αρχηγού. Έζησε και έδρασε εκεί, αλλά αρρώστησε βαριά, χάνοντας μάχη με το θάνατο στις 19 Απριλίου 1824.

Στο άγγελμα του θανάτου του Μπάϋρον, ο ποιητής του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» Διονύσιος Σολωμός έγραψε έναν δεύτερο ύμνο «Εις τον θάνατον του Λορδ Μπάϋρον».

Όμως, ακόμα και νεκρός ο Μπάιρον πρόσφερε πολλά στον αγώνα των Ελλήνων. Ο θάνατος του συγκλόνισε την Ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και πυροδότησε νέο κύμα αλληλεγγύης του οποίου την πίεση ένοιωσαν και πολλές κυβερνήσεις.

Γενικότερα, το κίνημα των Φιλελλήνων έπαιξε σημαντικό ρόλο στην θετική έκβαση του αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας.

Χρειαζόμαστε τον Λόρδο Βύρωνα και έναν σύγχρονο φιλελληνισμό και σήμερα. Αυτό ήταν το νόημα της πρότασης που ο Σύνδεσμος «Μπάιρον» διεκδίκησε από το 2001 για την καθιέρωση της ημέρας θανάτου του Λόρδου Βύρωνα (19 Απριλίου) ως Ημέρα Φιλελληνισμού και Διεθνούς Αλληλεγγύης. Πρόταση που υιοθετήθηκε από την Ελληνική Πολιτεία και γίνεται πράξη από το 2009.

• Ο Πάνος Τριγάζης είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου «Μπάιρον» για τον φιλελληνισμό και τον πολιτισμό.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΠΑΛΛΑΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ -ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ