ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ... |
ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Έκθεση του OHE για το Περιβάλλον διαπιστώνει επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής με αυξανόμενες ξηρασίες Οι ξηρασίες, από την Αυστραλία έως τις νοτιοδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ, το όξινο νερό των (ωκεανών και η τήξη των παγετώνων είναι σημάδια επιτάχυνσης του ρυθμού κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα, στις 25 Σεπτεμβρίου, το Πρόγραμμα του ΟΠΕ για το Περιβάλλον (UNEP). «Βαδίζουμε προς πολύ σοβαρές αλλαγές στον πλανήτη μας και χρειάζεται να εκτιμήσουμε τη σοβαρότητα της κατάστασης ώστε να παράσχουμε την υποστήριξη στις πολιτικές που απαιτείται να εφαρμοστούν», είπε σε δημοσιογράφους ο εκτελεστικός διευθυντής της UNEP κ. Αχίμ Στάινερ, κατά την παρουσίαση της πλέον πρόσφατης σχετικής έκθεσης μετά την έκθεση που είχε δώσει στη δημοσιότητα, το 2008, η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΠΕ για την Κλιματική Αλλαγή. Στην έκθεση «Climate Change Science Compedium 2009» διατυπώνεται η εκτίμηση ότι οι παγετώνες στις ορεινές περιοχές της Ασίας λειώνουν με ρυθμό ο οποίος μελλοντικά θα απειλήσει τα υδάτινα αποθέματα, την άρδευση ή τα υδροηλεκτρικά έργα για το 20% με 25% του παγκόσμιου πληθυσμού. Λόγω της αύξησης της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως, οι επιστήμονες ανησυχούν για μεγάλη πιθανότητα ανόδου της θερμοκρασίας κατά 1, 4 με 4, 3 βαθμούς Κελσίου της θερμοκρασίας, σε σχέση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής, αναφέρεται στην έκθεση. Η άνοδος αυτή είναι μεγαλύτερη της ανόδου μεταξύ 1 και 3 βαθμών Κελσίου, την οποία πολλοί επιστήμονες θεωρούν ως επίπεδο που θα οδηγήσει σε εξαφάνιση του επιφανειακού πάγου στους αρκτικούς ωκεανούς κατά τη θερινή περίοδο και τη μελλοντική τήξη των παγετών των Ιμαλαΐων και των φύλλων πάγου στη Γροιλανδία, σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης. «Η αύξηση της ξηρασίας προσελκύει την έντονη προσοχή των επιστημόνων. Νέες έρευνες δείχνουν ότι στα τέλη του 21ου αιώνα και η περιοχή της Μεσογείου θα βιώσει πολύ πιο σοβαρές αυξήσεις ξηρασίας από ότι εκτιμάτο προηγουμένως, καθιστώντας ολόκληρη τη περιοχή, αλλά ιδιαίτερα τη νότια Μεσόγειο, ακόμη πιο ευάλωτη στην έλλειψη υδάτινων πόρων και την ερημοποίηση», σημειώνει στον πρόλογο της έκθεσης ο κ. Στάινερ. Επιπλέον, διαπιστώνεται στην έκθεση ότι η αυξανόμενη απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από τους ωκεανούς καθιστά πιο όξινο το νερό τους. με αποτέλεσμα να απειλούνται με εξαφάνιση τόποι αναπαραγωγής πολλών ειδών της θαλάσσιας πανίδας δεκαετίες νωρίτερα από ό,τι προβλέπουν τα σχετικά μοντέλα. Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, σκιάστηκε -για άλλη μια χρονιά- από την αδυναμία συνεννόησης και συνεργασίας των «μεγάλων δυνάμεων» του πλανήτη, ενώ οι ριζικές μεταβολές που υφίσταται το κλίμα σ' όλο τον κόσμο είναι πλέον καθαρά ορατές και δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για εφησυχασμό. Από τη σύνοδο του G8 στην Γερμανία, που υποτίθεται πως είχε στην ατζέντα της ως κυρίαρχο το περιβαλλοντικό πρόβλημα, πέρα από την δήθεν επίσημη φραστική συμφωνία, το μόνο που έγινε φανερό είναι ότι κάθε υπερδύναμη -με τα συμφέροντα που βρίσκονται πίσω της και καθορίζουν την πολιτική της- εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τα πράγματα κοντόφθαλμα και εγωιστικά. Με μοναδική εξαίρεση την Ευρώπη που καταβάλλει μια σχετικά συνεπή προσπάθεια, η όλη στάση των «μεγάλων δυνάμεων» οδηγεί τον πλανήτη στο χάος. Οι ΗΠΑ αντιτάσσουν μία πολιτική που λέει «αντί για περιστολή των ρύπων -και άρα περιστολή, της ανάπτυξης- να διαμορφώσουμε νέες τεχνολογίες ελέγχου και αναστολής της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ποιες τεχνολογίες δηλαδή; Τις γνωστές και άκρως επικίνδυνες προτάσεις περί επέμβασης μέσω του HAARP και περί ψεκασμού της ατμόσφαιρας με ειδικά σωματίδια - καθρέπτες που θα αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία... Από την άλλη πλευρά, η Ινδία με την Κίνα που κινούνται σήμερα με τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης, έκαναν ξεκάθαρο πως δεν εννοούν να «θυσιάσουν» τίποτα χάριν του κλίματος. Η δεύτερη, μάλιστα, μοίρασε και ένα 62σέλιδο κείμενο, με το οποίο κατηγορεί τις δυτικές χώρες ως μοναδικές υπεύθυνες για την υπερθέρμανση του πλανήτη και τονίζει όχι δεν θα δεχτεί την παραμικρή συρρίκνωση, στο αναπτυξιακό της πρόγραμμα. Στο ίδιο περίπου μοτίβο «αναπτυξιακού ρεαλισμού» κινείται και η Ρωσία. Όλα αυτά οδηγούν σε μία ξέφρενη κούρσα αυτοκαταστροφής, ενώ στην πράξη, ως μόνη ορατή λύση περιορισμού του φαινόμενου του θερμοκηπίου προκρίνεται η χρήση της πυρηνικής ενέργειας - μία λύση που γεννά κινδύνου εξίσου, ανυπολόγιστους.
Οι κλιματικές αλλαγές είναι εδώ και οι συνέπειές τους αναμένεται να αλλάξουν δραματικά τη ζωή μας. Αυτό πλέον ουδείς το αμφισβητεί από όποια πλευρά και αν προέρχεται, όποια ιδεολογία και αν υποστηρίζει. Ωστόσο, ακόμα δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν και πότε αυτά θα τεθούν σε εφαρμογή. Είναι φανερό ότι το «κόστος» είναι η λέξη-κλειδί σε όλες τις συζητήσεις που αφορούν την κλιματική αλλαγή. Πόσο κοστίζουν τα μέτρα που θα πάρουμε; Πόσο θα κοστίσει αν δεν πάρουμε μέτρα και, τελικά, ποιοι θα πληρώσουν τον λογαριασμό; Η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή είναι στην πραγματικότητα συζήτηση για το ενεργειακό μέλλον αυτού του πλανήτη, και αυτό περίπλεκα ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Όμως κάποτε τα θέματα πρέπει να τίθενται επί τάπητος.
2.500 επιστήμονες προβλέπουν... Η Διακυβερνητική Επιτροπή (Intergovernmental Panel on Climate Change) του OHE για το κλίμα απαρτίζεται από επιστήμονες από 130 χώρες. Δημιουργήθηκε το 1988 από την Παγκόσμια Μετεωρολογική Υπηρεσία (WΜΟ) και το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP). Με τη δημοσιοποίηση ανά τακτά χρονικά διαστήματα εκθέσεων η IPCC παρέχει συστηματικές εκτιμήσεις για τις κλιματικές αλλαγές και προτείνει μέτρα αντιμετώπισης τους. Στην τελευταία έκθεση που δημοσιοποιήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2008 οι επιστήμονες ήταν κατηγορηματικοί- «ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για την κλιματική αλλαγή». Η έκθεση διαπιστώνει για το παρόν και προβλέπει για το μέλλον.
Ανακάλυψαν πάλι τον άνθρακα Για τον πλανήτη
Καταστροφή φοβούνται οι οικολόγοι καθώς η Ευρώπη γυρνά Ενώ οι κορυφαίοι ειδικοί για το κλίμα συμφωνούν ότι οι εκπομπές αερίων του άνθρακα πρέπει να μειωθούν το ταχύτερο δυνατό προκειμένου να αντιμετωπιστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη, η συνήθως οικολογικά ευσυνείδητη Ευρώπη επιστρέψει στην εποχή του κάρβουνου. Και οι περιβαλλοντολόγοι μιλούν για καταστροφή. Στην Τσιβιταβέκια ο ιταλικός ενεργειακός κολοσσός Enel αλλάζει τον τρόπο παραγωγές σε έναν μεγάλο σταθμό. Πλέον, η ενέργεια δεν θα παράγεται από πετρέλαιο αλλά από άνθρακα. Τα επόμενα πέντε χρόνια, η Ιταλία θα αυξήσει σε 33%, από 14% σήμερα, την εξάρτηση της από τον άνθρακα - η ενέργεια που θα παράγεται από τον άνθρακα θα φτάσει το 50% της συνολικής παραγωγής. Η Ιταλία δεν είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που επιστρέφει στο κάρβουνο. Εξαιτίας της ολοένα και αυξανόμενης ζήτησης και των τιμών ρεκόρ του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, πολλές ευρωπαϊκές χώρες αναμένεται να θέσουν σε λειτουργία την επόμενη πενταετία και για τα επόμενα 50 χρόνια 50 σταθμούς που θα παράγουν ενέργεια από άνθρακα.
Άδειες και πυρηνικά Στις ΗΠΑ πρόκειται να λειτουργήσουν πολύ λιγότεροι σταθμοί άνθρακα, εν μέρει επειδή είναι δυσκολότερο να πάρουν άδεια και εν μέρει επειδή η πυρηνική ενέργεια παραμένει μια εναλλακτική λύση. Η Ινδία και η Κίνα, όπου ο άνθρακας είναι η κύρια πηγή ενέργειας για τουλάχιστον δυο δισ. ανθρώπους, αντιμετωπίζουν εδώ και καιρό την πρόκληση να μειώσουν τις εκπομπές των αερίων. Η επιστροφή της οικολογικά ευσυνείδητης Ευρώπης στον άνθρακα σήμανε συναγερμό στους περιβαλλοντολόγους, οι οποίοι ανησυχούν ότι αυτή η κίνηση θα οδηγήσει τον κόσμο σε καταστροφική τροχιά, όπου η αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης θα είναι αδύνατη πλέον. Η αναγέννηση της χρήσης του Κάρβουνου θυμίζει τα καπνισμένο εργοστάσια των μυθιστορημάτων του Καρόλου Ντίκενς, ενώ στην Τσιβιταβέκια εκδηλώθηκαν διαμαρτυρίες. Το ίδιο συνέβη με την κατασκευή τέτοιου σταθμού στη Γερμανία, την Τσεχοσλοβακία και τη Βρετανία, όπου στο Κεντ κατασκευάζεται ο πρώτος σταθμός άνθρακα εδώ και μία δεκαετία. Οι ιδιοκτήτες αυτών των σταθμών υποστηρίζουν ότι οι εγκαταστάσεις τους θα είναι όσο πιο καθαρές γίνεται. Οι επικριτές απαντούν, ωστόσο, ότι το «καθαρό κάρβουνο» είναι οξύμωρο σχήμα. «Γνωρίζοντας τι χρειάζεται να γίνει για να σταθεροποιηθεί το κλίμα, είναι σαν να παζαρεύουμε έναν πόλεμο χωρίς να ξέρουμε πού θα μας οδηγήσει», σημειώνει κλιματολόγος της NASA Τζέιμς Χάνσεν. Και προσθέτει: Χρειαζόμαστε ένα μορατόριουμ για τον άνθρακα. Και το χρειαζόμαστε τώρα».
Ο άνθρακας δεν μπορεί να γίνει ποτέ πράσινος Η ENEL και πολλές άλλες επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν και πολλές επιλογές, ειδικά σε χώρες όπως η Ιταλία και η Γερμανία, όπου απαγορεύεται η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας. Οι τιμές των καυσίμων έχουν αυξηθεί κατά 151% από το 1996 και οι Ιταλοί πληρώνουν ακριβότερα από όλους στην Ευρώπη το ηλεκτρικό ρεύμα. Έπειτα επισημαίνουν ότι σε όρους κόστους και ενεργειακής ασφάλειας ο άνθρακας έχει πολλά πλεονεκτήματα. Τα αποθέματα του επαρκούν για 200 χρόνια, ενώ αυτά του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μόνο για 50. Ακόμη σημαντικότερο είναι το γεγονός ότι πολλές χώρες εξάγουν άνθρακα και δεδομένου ότι δεν υπάρχει καρτέλ, είναι πιο εύκολη η διαπραγμάτευση για τις τιμές. Δεσμεύονται, τέλος, ότι θα χρησιμοποιήσουν όλες τις διαθέσιμες τεχνολογίες «καθαρού άνθρακα. Ωστόσο, χωρίς τη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα και την αποθήκευσή του στο υπέδαφος, το κάρβουνο δεν μπορεί να γίνει ποτέ πράσινο. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε παγκόσμια συνεργασία και δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις. Προς το παρόν, καμιά χώρα ή εταιρεία δεν υφαίνεται διατεθειμένη να το κάνει.
Η ΕΥΡΩΠΗ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΑΚΑ Η εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου έχει στρέψει πολλές χώρες (Ιταλία, Γερμανία, Τσεχία, Βρετανία) ξανά προς τον άνθρακα. Περίπου 50 σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με άνθρακα, στη Γηραιά Ήπειρο, θα ανεβάσουν ξανά το διακόπτη, για 50 τουλάχιστον χρόνια. Οι υποσχέσεις για «καθαρή παραγωγή» δεν πείθουν κανέναν. Το κάρβουνο (όπως και ένα άλλο στερεό ορυκτό καύσιμο, ο «δικός μας» λιγνίτης) εκλύει τρομακτικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, που θα πρέπει να δεσμεύεται και να αποθηκεύεται στο υπέδαφος. Κάτι τέτοιο, όμως, γίνεται περιορισμένα και πιλοτικά και θα απαιτούσε παγκόσμια συνεργασία και δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις. Έτσι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, αντί να έχουμε μείωση των παγκόσμιων εκπομπών- κάτι για το οποίο καταβάλλονται τόσες προσπάθειες - θα έχουμε αύξηση της τάξης του 60% -από 27 giga-tones σήμερα σε 42 giga-tones τo 2030. Η περιβαλλοντικά ευαίσθητη Ευρώπη διέπραξε το μεγαλύτερο λάθος. Αντί η ταυτόχρονη πίεση από τη μια των υψηλών τιμών ενέργειας και από την άλλη για έλεγχο του διοξειδίου του άνθρακα να ωθήσει στην ανάπτυξη πράσινων τεχνολογιών, οδήγησε στην πιο εύκολη, οικονομικά συμφέρουσα και καταστροφική λύση: τον άνθρακα. Πήγαν στράφι και η Πράσινη Βίβλος για μια συνεκτική ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική και οι κουβέντες περί αειφορίας πράσινης καινοτομίας. Η απληστία- ως συνήθως - νίκησε την αγωνία για περιβαλλοντική ισορροπία. Εμείς δεν έχουμε να κάνουμε κάτι χειρότερο από αυτό που κάνουμε ήδη. Ο ενεργειακός τομέας (που εξαρτάται κατά 95% από τα ορυκτά καύσιμα) ευθύνεται για το 82% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Για τις μισές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ευθύνεται η ΔΕΗ. Και επειδή δεν κάνει τίποτα για να τις μειώσει, αντίθετα τις αυξάνει, θα σημειωθεί υπέρβαση των θεσπισμένων ορίων και θα πέσουν πρόστιμα, τα οποία θα πληρώσει ο καταναλωτής- όπως έχει εκτιμηθεί, ο λογαριασμός του ηλεκτρικού θα φορτωθεί με 140 - 450 ευρώ ανά νοικοκυριό το χρόνο. Και εδώ σταματάει ο προβληματισμός. Κατά τα φαινόμενα, η καύση στερεών ορυκτών καυσίμων δεν πρόκειται να εγκαταλειφθεί όσο θα υπάρχουν φτηνά διαθέσιμα αποθέματα - και θα υπάρχουν για άλλα 330 χρόνια. Λιγνίτη, θα έχουμε για τα επόμενα 225 χρόνια. Να τον κάψουμε, να μην τον κάψουμε; ΠΑΛΛΑΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ - ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΑΠΕ - ΜΠΕ
|